Khai bút đầu xuân từ lâu đã trở thành một phong tục vừa mang ý nghĩa linh thiêng, vừa thể hiện truyền thống hiếu học của dân tộc. Nó như mạch nguồn chảy mãi cùng thời gian nuôi dưỡng biết bao tâm hồn người Việt.
Theo phong tục, đúng vào đêm giao thừa - thời khắc đầu tiên của năm mới, mỗi người thường tự chọn cho mình một thời điểm được coi là giờ tốt, giờ đẹp nhất làm lễ khai bút. Khai bút là khai chữ - khai tâm - khai trí - khai nghề- khai nghiệp và không chỉ có những người gắn với nghiệp cầm bút thì mới khai bút mà bất kỳ ai cũng có thể thực hiện nghi thức này để thể hiện ước muốn, nguyện vọng của mình trong năm mới hay tự nhắc nhở bản thân hướng đến những điều tốt đẹp để phấn đấu.
Ngày nay, ở thời đại của công nghệ và internet, những giá trị truyền thống dần dần mai một, thế hệ trẻ cũng ít được tiếp xúc với văn hóa cổ truyền dân tộc. Tục khai bút đầu năm không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, giáo dục con trẻ về truyền thống hiếu học, lĩnh hội tri thức của nhân loại để xây dựng quê hương đất nước.